10 april 2020

Voormalig voorzitter van de eurogroep Jeroen Dijsselbloem hekelt de harde opstelling van Nederland in de onderhandelingen over Europese financiële steun aan zuidelijke landen. Het compromis dat begin april werd bereikt, waarbij het noodfonds ESM alsnog bijspringt zonder scherpe voorwaarden, komt overeen met zijn eigen opvatting. ‘Dit is echt het verkeerde moment om te zeggen: Ik ga je pas helpen als je zelf orde op zaken hebt gesteld.’

Dat zegt Dijsselbloem in een interview met historicus Maarten van Rossem en financieel journalist Michèle de Waard.

Hadden de eurolanden niet meteen na de uitbraak van de crisis ‘corona’-obligaties moeten uitgeven om Zuid-Europa te steunen?

Dijsselbloem: ‘Telkens als er een crisis is, wordt de discussie over solidariteit in de eurozone heel urgent. Tijdens de jongste eurocrisis in 2009 hebben we er vier jaar over gedaan. Vier jaar van crises, discussies en meningsverschillen voordat we het grote noodfonds in 2012 van de grond tilden, het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM). Daardoor is de discussie over euro-obligaties een beetje achterhaald. Natuurlijk is het een feit dat als Europa verder wil  integreren, het de VS als model achterna gaat. Amerika kent het zogenaamde Hamilton-moment. De eerste minister van financiën Alexander Hamilton sloot een pact met de zuidelijke staten, die hoge schulden hadden door de onafhankelijkheidsoorlog (1775-1783). Hij nam hun schulden over en in ruil daarvoor mocht hijzelf schuldobligaties uitgeven. De vraag is of we in Europa een Hamilton-moment hebben. Ik vermoed nog niet.’

Was het Nederlandse beleid verstandig? Als enige euroland wilden we alleen hulp geven tegen strenge voorwaarden. De verontwaardiging over onze opstelling was groot.

Dijsselbloem: ‘Daar was ik het ook niet mee eens. Het crisisfonds is niet voor niets in het leven geroepen. Het is speciaal bedoeld om landen die tijdens een crisis in financiële problemen komen, door een moeilijke periode heen te helpen. De echte discussie is niet hoe halen we het geld op, maar wie betaalt wanneer terug en welke voorwaarden worden eraan gekoppeld.’

De eurolanden hebben dus terecht besloten dat het noodfonds voor de gevolgen van de corona-pandemie mag worden ingezet?

Dijsselbloem: ‘Precies. Maar wat zijn de voorwaarden waaronder landen er gebruik van kunnen maken? Minister Wopke Hoekstra zegt: Italië moet eindelijk eens hervormen en de economie op orde brengen. Daar heeft hij best gelijk in. Alleen is dit ècht het verkeerde moment om te zeggen: Ik ga je pas helpen als je zelf orde op zaken hebt gesteld. Dat zet kwaad bloed. Het noodfonds moest gewoon beschikbaar worden gesteld. De enige voorwaarde die je ethisch en politiek mag stellen is, dat het geld moet worden gebruikt om de gevolgen van corona te bestrijden. Al het andere is voor later.’

Het volledige interview met Jeroen Dijsselbloem verschijnt in Maarten! nummer 2/2020, dat op 14 mei verkrijgbaar is.