Wereldleiders maken zich zorgen dat de Iraanse luchtaanval op Israël tot een spiraal van geweld zal leiden in de regio. Maarten analyseert het conflict tussen Iran en Israël en de kans op escalatie. ‘Het is een uitzichtloze strijd tussen twee kwaden.’

Blijf op de hoogte van de actualiteiten en volg Van Rossems kritische gedachtegang ook via zijn eigen tijdschrift: Maarten! Bestel een losse editie of word abonnee

Maarten: ‘Na de aanval van Hamas op Israël op 7 oktober 2023, lijkt het conflict nu over te slaan naar andere gebieden in het Midden-Oosten. De Iraanse luchtaanval op Israël is een tijdelijke uitbarsting van een schaduwoorlog tussen de twee landen, die al decennialang gaande is. Veel westerse landen veroordeelden de Iraanse aanval, maar niet de luchtaanval die Israël op 1 april uitvoerde op het Iraanse consulaat in Syrië. Terwijl Iran daar bij de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties wel om vroeg. De Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk waren tegen.

Het Westen voelt een zekere sympathie tegenover het Joodse volk. Door de gruwelen van de Holocaust heeft het streven naar een eigen Joodse staat nog altijd grote overtuigingskracht. Maar voor het Midden-Oosten betekende de creatie van de staat Israël voortdurende spanningen en conflicten. En voor de Palestijnen die daar al woonden betekende het bezetting, uitsluiting en onderdrukking.

Iran erkent Israël dan ook niet als een legitieme staat, maar ziet het als imperialistisch project. Iran heeft zich altijd opgesteld als een regime dat het opneemt voor de onderdrukten, zoals de Palestijnen. Dat neemt niet weg dat het regime van Iran ook voor geen meter deugt. De Iraanse luchtaanval brengt de regionale stabiliteit en de bevolking net zo goed in gevaar. Het is in feite een strijd tussen twee kwaden.

Israël zit gevangen in zijn eigen geweldsretoriek en geweldspatroon

Het wonderlijke is dat Israël en het Westen vaak anderen de schuld geven van spanningen in de regio. Dat is het klassieke patroon, al lijkt dat door de oorlog in Gaza enigszins te zijn doorbroken. De westerse wereld opereert ten opzichte van Israël met een schuldcomplex. Daar moeten we mee ophouden. We moeten af van het idee dat elke vorm van kritiek op Israël antisemitisme is. Die twee dingen hebben niets met elkaar te maken.’

Provocatie
‘Je zou een vaag vermoeden kunnen koesteren dat de Israëlische luchtaanval op het Iraanse consulaat een bewuste provocatie was. Want je weet zeker dat je een reactie van Iran kunt verwachten. De schade van die Iraanse luchtaanval bleef heel beperkt. Volgens de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken was dat bewust. Amerika en buurlanden van Israël zouden zelfs op de hoogte zijn gebracht van het tijdsstip van aanval. John Kirby, de woordvoerder van de nationale veiligheid van het Witte Huis, spreekt dat tegen. De meeste drones en raketten konden volgens hem succesvol worden uitgeschakeld doordat Israël er een buitengewoon efficiënte luchtverdediging op nahoudt, vooral dankzij hulp van de Amerikanen.

Misschien is het voor Iran handig om te zeggen dat dit een symbolische aanval was, om te verbloemen dat het een mislukking was. Voor Iran was er geen gewin te behalen. Het land is niet in staat om een rechtstreeks conflict met Israël en bondgenoot Amerika te winnen. Israël is nu zonder enige twijfel de sterkste partij in het Midden-Oosten.’

Escalatie
‘Ik hoop en verwacht dat escalatie uitblijft. Uiteindelijk is niemand gebaat bij een groot militair conflict. President Biden drong er bij president Netanyahu op aan om af te zien van een vergeldingsactie. De Verenigde Staten zullen daar ook niet aan meewerken. Nu weten we dat Netanyahu zich weinig van adviezen aantrekt. Zo zouden de Amerikanen ook niet op de hoogte zijn geweest van de aanval op het Iraanse consulaat.

Israël zit gevangen in zijn eigen geweldsretoriek en geweldspatroon. Het internationale imago van Israël is er bepaald niet op vooruitgegaan, terwijl de positie van de Israëliërs in het Midden-Oosten sterk afhankelijk is van de wereldwijde morele steun die ze altijd hebben ontvangen. Nu Israël onophoudelijk onschuldige burgers vermoordt en uithongert in Gaza, dreigt deze mondiale steun in te storten. Het land stevent met zijn huidige strategie af op een moreel failliet. Op de langere termijn is Israël dus niet gediend met het soort beleid dat het in de afgelopen decennia gevoerd heeft.

Om toekomstige stabiliteit en veiligheid te kunnen garanderen is een oplossing van het Israëlisch-Palestijnse conflict noodzakelijk. Die oplossing lijkt nu ver weg, want geen van beide partijen is bereid tot concessies. Het conflict is alleen maar verhard en verscherpt, en ettert eindeloos voort. En daar is vooral de bevolking de dupe van.’