Taal doet ertoe in de politiek. Met de goede woorden kun je elk debat winnen. Hans de Bruijn, hoogleraar bestuurskunde aan de TU Delft, schreef onlangs het Handboek Framing waarin hij aan de hand van 25 thema’s laat zien hoe het spel met de taal wordt gespeeld. ‘Een frame kun je vertalen als een denkraam. Door bepaalde woorden te gebruiken – bijvoorbeeld ‘massa-immigratie’ – bouw je een denkraam op, een kader van waaruit jij en anderen gaan denken.’

Sinds 2009 schrijft Hans de Bruijn, wekelijks in dagblad Trouw over wat hem opvalt aan framing in de politiek. Zijn fascinatie ontstond tijdens Barack Obama’s verkiezingscampagne een aantal jaren daarvoor. ‘Ik zag tijdens zijn toespraken steeds een rode draad terugkomen die ik vervolgens ben gaan analyseren. Uiteindelijk heb ik een aantal kenmerken van zijn toespraken gevonden - toen was de stap naar framing snel gemaakt.’ 
 

Een van die kenmerken is dat een goed frame lekker bekt en makkelijk blijft hangen. ‘Vandalen gaan betalen’, is een bekende uitspraak van de VVD. Bovendien ben je het met een goed frame intuïtief eens en wordt er een schurk benoemd: twee andere kenmerken van een goed frame. ‘Als ik dit voorbeeld aanhaal is er altijd wel iemand die zegt: dat vind ik zo’n platte uitspraak. Maar als je écht in het VVD-dna gaat zitten, dan is het de essentie waar een VVD’er voor staat. Je blijft van het eigendom van anderen af.’ Dat is tegelijkertijd het vierde kenmerk: een goed frame sluit aan bij de kernwaarde van je doelgroep.

In hoeverre kunnen wij ons onttrekken aan het spel van framing?
Resoluut: ‘Niet, ook niet in je persoonlijke en alledaagse leven. We framen allemaal en doen dit automatisch. Taal is geen objectief vehikel. Je hebt beperkte woordenschat, je gebruikt vanzelfsprekend woorden die passen bij jouw politieke en morele opvattingen. Je zult geen woorden gebruiken die jouw politieke voorkeur in een slecht daglicht zetten. Thuis doe je dat ook. Als je jezelf moet verdedigen, dan gebruik je de taal die past bij je standpunten.’