‘Ik had niet gedacht dat Poetin zo ver zou gaan’, zegt Maarten van Rossem op de eerste dag van de Russische invasie in Oekraïne. ‘Dat kwam misschien doordat ik een onverbeterlijke optimist ben.’ Maarten licht toe waarom hij zich in de Russische president heeft vergist. Ook duidt hij de dramatische situatie die nu in Oekraïne is ontstaan.

Maarten: ‘Als je rationeel de rekening opmaakt, was het niet waarschijnlijk dat Poetin zijn militaire operatie in Oekraïne zou doorzetten. De negatieve gevolgen zijn voor Rusland te groot. Maar kennelijk waren er toch allerlei emotionele elementen die Poetin hebben bewogen deze stap wel te ondernemen.

De kans is klein dat Oekraïne lid wordt van de NAVO. Nu niet, en ook niet binnen afzienbare tijd. Desondanks ziet Poetin Oekraïne als een bedreiging, een natie die afdrijft naar het Westen. Klaarblijkelijk omdat het land laat zien dat je niet per se een elite van dieven en moordenaars nodig hebt om te regeren.

Volgens Poetin heeft Oekraïne als onafhankelijk soevereine staat geen historisch recht van bestaan. Hij lijkt daarmee zijn poging het Russische rijk te herstellen te willen rechtvaardigen. In zijn optiek heeft Rusland geheel onterecht Oekraïne verloren. Dat moet zijn belangrijkste overweging zijn geweest om nu de invasie alsnog in gang te zetten.

We hebben gezien dat verschillende wereldleiders hun best deden om escalatie tegen te gaan, maar tevergeefs. Het is duidelijk dat Poetin heeft gelogen. Uit de onderhandelingen heeft hij opgemaakt dat hij een militaire operatie kon riskeren. Het Westen zou Oekraïne niet militair gaan verdedigen. Zodoende heeft Poetin het risico durven nemen.

Het ligt voor de hand dat Rusland op de korte termijn militair succesvol is. Het Russische leger is veel sterker dan het Oekraïense. Maar je moet je afvragen wat de effecten op de lange termijn zijn. Kunnen de Russen dit winnen en hun invloed in landen als Belarus, Kazachstan en Oekraïne overeind houden? Ik geloof daar niet in. Vergeet niet dat de Russische republiek economisch enorm zwak is. Op sociaaleconomisch gebied functioneert het land bar slecht. Op den duur zal dat ook schade toebrengen aan de Russische machtspolitiek. De Sovjet-Unie is niet voor niets op de fles gegaan.

Reacties van de Russische oppositie zijn te verwachten. Een land dat zo’n autocratisch, moordzuchtige dictatuur erop nahoudt, heeft voortdurend te maken met opstandige bewegingen. Al maak ik mij geen illusies dat die recent iets opleveren.

Wat zijn nu de logische vervolgstappen voor het Westen? Alles staat op full alert, soldaten bivakkeren in kazernes, maar in feite is dat allemaal symboolpolitiek. De NAVO kan niets doen, daar komt het op neer. Militair ingrijpen zou tot een gigantische totale oorlog leiden. Dat is Oekraïne ook weer niet waard. Poetins militaire operatie zal vooralsnog via een maximaal sanctiepakket scherp veroordeeld worden. Al ben ik benieuwd hoe zwaar die sancties daadwerkelijk zullen zijn. De Europese Unie is voor 40 procent afhankelijk van Russisch gas.

We zullen moeten koersen op de lange termijn. Het Westen moet zorgen dat het onafhankelijk wordt van Russische grondstofleveranciers. Het is gebleken dat die totaal onbetrouwbaar zijn en allerlei akelige plannen hebben om de democratie te ondermijnen. Maar er zal nog veel geld en tijd overheen gaan om die onafhankelijkheid op energiegebied te realiseren.

De toekomst is niet te voorspellen. Gebleken is dat 70 procent van de mensen die dat wel probeert, ernaast zit. Op de korte termijn ziet het er slecht uit. Maar als ik kijk naar de langere termijn, kan ik het toch niet laten optimistisch te zijn. Poetin heeft Rusland niet versterkt maar verzwakt en geïsoleerd.’

Blijf op de hoogte van de actualiteiten, bestel een los nummer of word abonnee van Maarten!