Maarten van Rossem reageert op het tienpuntenplan van Geert Wilders en het diplomatieke gestuntel van Donald Trump bij de vredesonderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne. ‘Wilders en Trump bewijzen deze week opnieuw dat als je populisten de verantwoordelijkheid geeft om beleid te maken, ze er niet veel van terechtbrengen.’

Gepubliceerd op 28 mei 2025.

Volg Maartens kritische gedachtegang ook via zijn eigen tijdschrift. Bestel losse edities van Maarten! of word abonnee

Maarten: ‘Geert Wilders presenteerde op 26 mei een dreigement aan het kabinet in de vorm van een tienpuntenplan om immigratie een halt toe te roepen. Waarom doet hij dit? Van de 37 zetels die de PVV behaalde tijdens de Tweede Kamerverkiezingen in 2023, zijn er volgens de recente peilingen nog zo’n 29 over. Wilders voelde de noodzaak een daad te stellen om verder zetelverlies van zijn partij te voorkomen. Ik denk dat deze hele persconferentie een toneelstukje is voor zijn achterban: een verkapte wanhoopsdaad.

Wilders hoopt met zijn asieloffensief te laten zien dat de PVV zijn uiterste best doet voor zijn kiezers, maar structureel wordt tegengewerkt door andere coalitiepartijen. Maar mocht het kabinet deze crisis overleven, dan komt dat juist doordat Wilders wordt afgeserveerd. Zijn dreigement is dan ook een beetje halfbakken.’

Kabinetscrisis

‘De andere coalitiepartijen zullen benadrukken dat zij niet voor deze nieuwe PVV-plannen hebben gekozen, maar voor de plannen in het bestaande regeerakkoord dat Wilders zelf heeft ondertekend. Zij zullen er ook op wijzen dat het asielbeleid – dat Wilders zo aan het hart gaat – niet tot hun portefeuilles behoort, maar tot die van PVV-minister Marjolein Faber. Ook verwacht ik dat de overige coalitiepartijen niet zullen aarzelen om haar falende optreden ruimschoots aan de kaak te stellen.

Als dit geen spel voor de bühne is, dan valt het kabinet beslist. Maar naar mijn idee kan de PVV een kabinetsval niet riskeren. Dan zet Wilders zichzelf blijvend buitenspel en is het de komende tien jaar klaar met hem. In een alternatief kabinet komt hij niet meer aan de bak en bij nieuwe verkiezingen verwacht ik niet dat zijn partij nog de grootste wordt.

‘De PVV kan een kabinetsval niet riskeren’

Dit is een onmogelijk kabinet gebleken, dat niets heeft bereikt en waar vrijwel iedereen spijt van heeft. Dat is Wilders voor een groot deel aan te rekenen. Tijdens de formatie speelde hij een sleutelrol bij de benoeming van Schoof en Faber. Zij hebben er allebei niets van terechtgebracht. Dat komt ook omdat er van de plannen die op tafel lagen niets terecht te brengen viel.’

‘The Great Dealmaker’

‘Donald Trump beweert al jaren dat de oorlog tussen Rusland en Oekraïne nooit had plaatsgevonden als hij president was geweest. Het tweede staaltje kletspraat was zijn mededeling dat hij, eenmaal herkozen, de hele zaak in één dag zou oplossen. Dat is hem bitter tegengevallen.

Een van de hoofdoorzaken dat hij de vredesonderhandelingen niet van de grond krijgt, is hijzelf. Trump begon volledig op het verkeerde been door de Oekraïense president Volodimir Zelenski de schuld te geven van het conflict – wat helemaal nergens op gestoeld is. Vervolgens gaf Trump toe, dat wat hem betreft, vrijwel alle eisen van Vladimir Poetin ingewilligd konden worden. De redding voor Poetin, want feitelijk had zijn invasie nog niet zo veel resultaten geboekt.

Poetin probeert nu een situatie te creëren waarin hij zoveel mogelijk hoopt te profiteren van Trumps aanvankelijke steun – steun die ironisch genoeg heeft geleid tot een intensivering van Russische aanvallen. Dat is nu precies het tegenovergestelde van wat Trump wilde bereiken. Dus ook hier geldt dat Trumps typische gebrek aan subtiliteit de voornaamste reden is waarom het conflict nog muurvast zit. Trump is al zo ver dat hij nu zowel Zelenski als Poetin voor gek verklaart. Dat is geen sterke zet voor iemand die beweert de beste kaarten in handen te hebben. Als hij die ooit had, dan heeft Trump zijn winnende hand nu zelf verspeeld.

Trump is al zo ver dat hij nu zowel Zelenski als Poetin voor gek verklaart

Trumps optreden ten aanzien van de Europese Unie is ook op het infantiele af. Dat dreigen met tarieven van 50 procent en dan weer zeggen dat het allemaal niet doorgaat. Deze tactiek hebben we ondertussen al talloze keren van hem gezien. Daarmee maakt hij geen sterke indruk. Hij zal in gesprek moeten gaan en efficiënt moeten onderhandelen. Met deze poppenkast berokkent hij alleen maar schade.

Kortom, “The Great Dealmaker” laat keer op keer zien dat hij een waardeloze onderhandelaar is. Het doet denken aan een buurman die blijft dreigen het huis van zijn overbuur in de fik te steken als hij het overhangende boompje niet omhakt. Maar als hij dat vervolgens niet doet, dan verliest dat dreigement zijn kracht. Dan word je niet meer serieus genomen.’

Populistische blufpoker

‘In feite bewijzen Trump en Wilders dat als je populisten de verantwoordelijkheid geeft om beleid te maken, ze er niet veel van terechtbrengen. De enige uitzondering hierop is de Italiaanse premier Giorgia Meloni. Zij is een harde, maar clevere tante. Meloni voert een betrekkelijk solide en begrijpelijke buitenlandse koers en een zeer conservatieve binnenlandse politiek. Dat is eigenlijk het hoofddoel van alle populisten, want in buitenlands beleid zijn zij toch beperkt geïnteresseerd.

Terwijl de populisten er ieder op hun eigen manier een puinhoop van maken, sluit ik toch graag af met iets positiefs. De regen is terug – eindelijk, na weken van droogte. Niet dat onze tuin daar erg onder te lijden had en geel was geworden. Wij hebben de natuur haar gang laten gaan, waardoor er een wonderlijk bloeiend oerwoud achter het huis is ontstaan. Maar als je naar het park en de agrarische sector keek, dan zag je dat het hoog tijd was dat er weer wat water ging vallen. Voor de natuur is deze regen een zegen.’